Homeostaza – co to? Utrzymanie i zaburzenia
Wciąż niewielki odsetek osób zdaje sobie sprawę jak znaczący wpływ na prawidłowe funkcjonowanie organizmu ma homeostaza. Proces ten pozwala zachować równowagę organizmu pomimo zmieniających się czynników. Na czym polega homeostaza? Jak utrzymać ją na prawidłowym poziomie? Jakie czynniki powodują zaburzenia homeostazy?
Homeostaza – co to?
Pojęcie homeostaza wywodzi się z języka greckiego od dwóch pojęć, które tłumaczy się jako równy i trwały. Jest to pewien stan, umiejętność organizmu to utrzymywania wewnętrznej równowagi bez względu na zmiany zachodzące w zewnętrznym otoczeniu. Homeostaza jest pojęciem związanym z ogólną fizjologią człowieka. Została wprowadzona w XX wieku przez amerykańskiego badacza Waltera Cannona. Co więcej wiele fizjologów wskazuje, że homeostaza polega również na funkcjonowaniu przy minimalnej ilości zużytej energii. Odpowiedzialna jest ona również za dostarczanie do organizmu witamin oraz innych, niezbędnych składników mineralnych. Homeostazę umożliwiają mechanizmy adaptacyjne, których głównym zadaniem jest reagowanie na czynniki zewnętrzne, np. temperaturę. W nauce wyróżnia się dwa rodzaje homeostazy: biologiczno-fizjologiczną i zależną od niej, psychiczną. Przykładami homeostazy są:
- skóra – regulacja temperatury ciała.
- układ nerwowy – odpowiedzialność za funkcje życiowe człowieka,
- układ trawienny – zaopatrywanie w składniki odżywcze,
- układ oddechowy – dostarczanie tlenu i usuwanie dwutlenku węgla,
- mięśnie – regulacja przepływu krwi.
Jak utrzymać homeostazę?
Homeostaza ma ogromne znacznie w kontekście nie tylko ogólnego zdrowia człowieka, ale także jego samopoczucia na co dzień. Dlatego też bardzo ważnym aspektem jest utrzymanie homeostazy na właściwym poziomie. Jakie działanie powinny zostać podjęte?
Mechanizmy samoregulacji w organizmie opierają się na sprzężeniu zwrotnym:
- dodatnim – taka reakcja na bodziec zewnętrzny sprawia, że niektóre parametry są prawidłowo regulowane, podczas gdy pozostałe pozostaje na poziomie innym niż akceptowalny.
- ujemnym – powoduje ono zmianę poziomu parametru na zbliżony do punktu stałego.
- wyprzedzającym – w tym sprzężeniu dochodzi do zmiany parametru, jednak w czasie reakcji pozostaje ona na poziomie akceptowalnym.
Za prawidłowe funkcjonowanie sprzężeń zwrotnych odpowiedzialny jest zarówno układ nerwowy jak i hormonalny. Szczególnym narzędziem dla homeostazy są nerki. Zajmują sie one bowiem filtrowaniem i regulowaniem poziomu toksycznych substancji znajdujących sie w organizmie, a co za tym idzie za prawidłowe działanie pozostałych narządów. Jednak zdarzają się przypadki gdy homeostaza zostaje zaburzano. Jakie czynniki są za to odpowiedzialne?
Zaburzenia homeostazy
Wśród pytań: homeostaza co to, odnaleźć można również te odnoszące się do jej zaburzeń. Wyróżnić można kilka powodów pojawienia się tych nieprawidłowości. Fizjolodzy wśród najczęstszych przyczyn wymieniają m.in. nieodpowiednią dietę oraz brak aktywności fizycznej. Nie od dzisiaj bowiem wiadomo, że dobór bogatych w witaminy i składniki mineralne produktów wspomaga wewnętrzne funkcjonowanie organizmu. Natomiast aktywność fizyczna oddziałuje na układ nerwowy m.in. redukując stres. Równie często zdarza się, że zaburzenia homeostazy mają podłoże genetyczne lub wynikają z nieprawidłowego funkcjonowania jednego z organów wewnętrznych. W takiej sytuacji konieczne jest zrobienie kompleksowych badań i umówienie wizyty u fizjologa lub neurologa. Ostatnie badania pokazały również, że na homeostazę mają wpływ zanieczyszczenia środowiskowe oraz długotrwały stres.