Emocje masz wypisane na twarzy
Różne społeczności przyjęły różne zasady wyrażania emocji, co oznacza, że istnieją niepisane reguły dotyczące tego, jakie emocje można wyrażać w określonych sytuacjach. Paul Ekman i Wallace Friesen opisali w 1969 roku cztery rodzaje zasad okazywania uczuć. Były to zasady dotyczące “redukowania” emocji, “neutralizowania” emocji, “intensyfikowania” emocji i “maskowania” emocji. Od chłopców i mężczyzn oczekuje się, że zamaskują swój ból, kiedy po jakimś upadku będzie im się chciało płakać, natomiast po upadku w czasie meczu piłkarskiego mogą zintensyfikować emocje, odczuwając ból o takim samym nasileniu, jak po innym upadku. Kolejnym przykładem jest wyrażanie żalu na pogrzebach. W pewnych kulturach może uchodzić za niestosowne, nawet jeśli faktycznie jest odczuwane, natomiast w innych kulturach wyrażanie żalu w sytuacji, jaką jest pogrzeb, jest jak najbardziej właściwe. Zrozumiałe wydaje się zatem, dlaczego osoba z „kręgu kulturowego, gdzie obowiązują odmienne zasady, może mieć problemy z identyfikacją uczuć innych ludzi.
Wyraz twarzy może gwałtownie ulec zmianie, więc obserwator nie zawsze jest w stanie określić emocje, nawet gdy widzi, jak zmienia się oglądana przez niego twarz. Badania wykazują, że zmiany w mimice twarzy trwające dłużej niż dwie piąte sekundy mogą zostać zauważone przez obserwatora, ale nie mogą być zidentyfikowane, jeśli nie trwają co najmniej pół sekundy dłużej. Na filmach wideo wyraźnie widać, że czasami twarz wyraża wiele emocji jednocześnie, niektóre trwają zaledwie jedną piątą sekundy i mogą zostać zauważone wyłącznie wtedy, kiedy przegląda się film w zwolnionym tempie. Psycholodzy określają je jako “przelotne wyrazy twarzy”.
Niekiedy uważa się, że lewa strona twarzy jest bardziej wyrazista niż prawa, gdyż kontrolowana jest przez prawą półkulę mózgową, odpowiedzialną za intuicyjne i niewerbalne aspekty ekspresji. W wypadku udawanego wyrazu twarzy teoria ta nie ma zastosowania – obie strony są tak samo ekspresyjne.
Twarz rzadko kiedy wyraża pojedynczą emocję. Na ogół przekazuje mieszankę uczuć, co jest przyczyną trudności w ich interpretacji. Wyraźnym przykładem może być uśmiech wyrażony tylko wykrzywieniem ust, podczas gdy oczy i rysy twarzy zupełnie nie komunikują uczucia radości. Dowiedziono, że prawdziwy uśmiech uruchamia mięśnie kącików oczu, czego skutkiem są zmarszczki, tak zwane kurze łapki. Bez nich twarz nie przekazuje tych samych uczuć; komunikat może zawierać inną emocję lub stanowić mieszaninę kilku emocji.
Pomimo oczywistej złożoności kwestii wyrazu twarzy, dowiedziono, że kojarzymy pewne aspekty kształtu twarzy z poszczególnymi typami osobowości. Są dowody na to, że wysokie czoło jest postrzegane jako oznaka nieprzeciętnej inteligencji, kształt ust pozwala ocenić sumienność ich właściciela, a kobiety o pełnych wargach uważane są za zmysłowe. Cechy te nie są jednak w żaden sposób powiązane z wymienionymi rysami twarzy, dlatego osoba posiadająca je może swoim wyglądem wyraźnie przeczyć stereotypom.