Swędzące choroby wieku przedszkolnego
Pierwsze tygodnie w przedszkolu lub szkole to duże wyzwanie dla układu odpornościowego dziecka. Dzieci przebywają ze sobą przez większą część dnia razem jedząc, bawiąc się i odpoczywając. Oczywiście nie pamiętają przy tym o regularnym myciu rąk, na których przenoszone są zarazki. To jedna z przyczyn zarażania ospą wietrzną czy liszajcem zakaźnym. Jak sobie z nimi poradzić?
Liszajec zakaźny
Z liszajcem mamy do czynienia, gdy na skórze pojawiają się pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym, które zmieniają się w charakterystyczne, miękkie strupki w kolorze żółto-miodowym. Pęcherzyki pojawiają się zazwyczaj na twarzy i rękach, rzadziej na szyi, nogach lub rękach. Jest to choroba bakteryjna, która może pojawić się samodzielnie lub jako powikłanie innych chorób skóry, jak ospa wietrzna, świerzb, wszawica lub po uszkodzeniu skóry, np. rozdrapaniu miejsca ukąszenia owada. Bakterie wywołujące liszajec lubią atakować w sezonie przeziębień lub w innych okresach, kiedy spada odporność organizmu. U dzieci infekcja może mieć ostrzejszy przebieg, wtedy pojawia się obfita czerwona wysypka i ropne pęcherzyki. Zmiany są bolesne i bardzo swędzą. Czasami wysypce towarzyszy podwyższona temperatura ciała. Nieleczony liszajec zakaźny może doprowadzić do powstania niesztowicy – stanu powodującego blizny.
Liszajca zakaźnego wywołują paciorkowce lub gronkowce, może to także być wspólne oddziaływanie obu grup drobnoustrojów. Zmiany na skórze mogą być łatwo pomylone z opryszczką, grzybicą lub ospą wietrzną. Bakterie wywołujące liszajca mogą doprowadzić do niebezpiecznych powikłań, dlatego zmiany wymagają konsultacji lekarskiej i ew. zlecenie dodatkowych badań by dokładnie określić typ zakażenia. Leczenie polega na miejscowym stosowaniu maści z antybiotykiem oraz na pielęgnacji i odkażaniu ran. Lekiem odpowiednim do stosowania miejscowego jest Octenisept, który dzięki atomizerowi jest wygodny do samodzielnej aplikacji i jest bezpieczny dla dzieci. Octenisept działa skutecznie na wszystkie rodzaje bakterii wywołujących liszajca. Do momentu całkowitego wyleczenia ran, najczęściej do 10 dni, dziecko powinno zostać w domu, by nie przenosić zakażenia.
Ospa wietrzna
Bardzo powszechnie występująca choroba, charakterystyczna dla wieku dziecięcego. Wbrew pozorom może się jednak wiązać z przykrymi i niebezpiecznymi dla zdrowia powikłaniami. Ospę wietrzną wywołują wysoce zaraźliwe wirusy, choruje na nią 90-95% nieszczepionej populacji. Najczęściej przebyta choroba daje odporność na całe życie ale w niektórych przypadka wtórne zakażenie w dorosłym wieku może wywołać półpaśca. Najbardziej narażone na zakażenie są dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym – chory zaraża na kilka dni przed wystąpieniem charakterystycznej wysypki. Wirus przenosi się drogą kropelkową oraz z ruchem powietrza nawet na kilkadziesiąt metrów (stąd nazwa choroby), wydzielina w pęcherzykach także zawiera żywego wirusa. Wirus namnaża się w organizmie od dwóch do trzech tygodni (wtedy chory już zaraża), następnie ospa przechodzi w stan widoczny. Najpierw pojawia się podwyższona temperatura lub gorączka, kilka dni później pojawia się wysypka. Krostki najczęściej występują na tułowiu, początkowo mają postać różowych plamek, następnie przekształcają się w grudki z płynem surowiczym na szczycie. Wysypka rozprzestrzenia się na całe ciało. Proces choroby w przypadku ospy jest bardzo nieprzyjemny dla małego pacjenta: wysypce na całym ciele towarzyszy silny świąd. Pęcherzyki muszą najpierw przyschnąć, następnie strupki powinny odpaść. Taki cykl trwa około tygodnia. W międzyczasie dziecko nie powinno się drapać, żeby uniknąć najbardziej powszechnego powikłania ospy: nadkażenia bakteryjnego wykwitów, co może doprowadzić do powstania blizn. Innym powikłaniem jest osłabienie odporności dziecka, trwające nawet kilka miesięcy. Rzadziej pojawia się zapalenie płuc, ucha środkowego, mięśnia sercowego lub opon mózgowo-rdzeniowych. Choroba jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży (zakażenie może doprowadzić do uszkodzenia płodu), noworodków i osób z niedoborami odporności.
Ospie wietrznej można przeciwdziałać stosując szczepienia ochronne. Szczepienie jest refundowane dla dzieci uczęszczających do żłobków lub klubów dziecięcych, podawane jest w dwóch dawkach, a minimalny odstęp pomiędzy nimi wynosi 6 tygodni. Szczepionka zawiera osłabionego wirusa, który może wywołać bezobjawową lub skąpoobjawową formę ospy, chroni przed wystąpieniem powikłań.
Jeśli jednak dojdzie do zakażenia wirusem ospy wietrznej należy udać się z chorym do lekarza. Stała kontrola jest ważna aby uniknąć rozwoju niebezpiecznych powikłań. Jak każdą chorobę wirusową, także ospę powinno się „przechorować”: w ostrym okresie powinno się leżeć w łóżku, odpoczywać, przyjmować dużo płynów i jeść lekkostrawne potrawy. Gdy pojawia się gorączka należy podawać leki przeciwgorączkowe. Krótkie prysznice w letniej wodzie przynoszą ulgę: można je zastosować nawet 2 razy dziennie. Pęcherzyków nie powinno się moczyć długo w wodzie, prysznic powinien wystarczyć. Pomaga także dodanie do wody siemienia lnianego, nadmanganianiu potasu lub sody oczyszczonej. Dziecka nie powinno się przegrzewać, należy ubierać je w przewiewne, bawełniane ubrania. Rozdrapane strupki najlepiej odkażać Octeniseptem ponieważ nie podrażnia skóry, działa przeciwwirusowo, łagodzi świąd i działa kompleksowo i bezpiecznie dla dziecka. Pęcherzyki powinny być możliwie jak najczęściej wietrzone, ułatwia to wytwarzaniu się strupków. Dzieci drapią się także przez sen, należy zadbać o dokładne wywietrzenie pokoju, przewiewną pościel oraz obcięcie maluchowi paznokci na krótko. Można także założyć bawełniane rękawiczki. Zazwyczaj ospa przebiega łagodnie, warto jednak zadbać, by chore dziecko w miarę możliwości stosowało się do zaleceń. Dzięki temu uniknie się powikłań i choroba minie bez przykrych dodatkowych dolegliwości.
Podobne postępowanie stosuje się podczas choroby bostońskiej, tzw. bostonki. Coraz bardziej powszechna choroba jest wywoływana przez inny typ wirusa niż ospa wietrzna, ale występuje, jak wiatrówka, głównie wśród dzieci, towarzyszy jej nieprzyjemna wysypka. Tak samo też najczęściej obywa się bez niebezpiecznych powikłań. Wysypka pojawia się na stopach, dłoniach i w obrębie jamy ustnej, utrzymuje się ok 7-10 dni. Krostki w buzi są na tyle dokuczliwe, że dziecko może odmawiać jedzenia i picia. Gorączka trwa ok 2-3 dni, chorobie towarzyszy złe samopoczucie. Można podawać dziecku leki przeciwgorączkowe, letnią wodę do picia i łagodzić świąd. Octenisept może być z powodzeniem stosowany także na błonę śluzową jamy ustnej, więc pomoże także dzieciom chorym na bostonkę.
Egzema
Egzema jest schorzeniem, które powoduje nieprzyjemnie swędzące zmiany na skórze. Jest to potoczne określenie na atopowe zapalenie skóry, czyli na reakcję alergiczną na skórze. Egzema objawia się wysypką, świądem i zaczerwienieniem skóry, często na dłoniach. U niemowląt najprościej rozpoznać egzemę po zaczerwienionych policzkach. Narażone na egzemę są szczególnie osoby z alergią, posiadające genetyczne uwarunkowania lub obniżoną odporność.
Dotknięci egzemą odczuwają dyskomfort, schorzenie wpływa na ich samoocenę oraz życie towarzyskie. Skóra staje się bardzo wrażliwa i użycie mydła czy zwykłych kosmetyków staje się nieskuteczne i uciążliwe. Podstawowym sposobem łagodzenia objawów egzemy jest identyfikacja i unikanie kontaktu z alergenem. Osoba uczulone np. na detergenty powinna sprzątać w rękawiczkach a gdy za egzemę odpowiada uczulenie na nikiel można pokryć klucze bezbarwnym lakierem i używać biżuterii ze specjalnych, hipoalergicznych stopów. Po konsultacji z lekarzem można stosować leki antyhistaminowe. Osoby z egzemą powinny być pod opieką dermatologa i alergologa. Wrażliwość i świąd skóry łagodzi się poprzez nawilżanie, odnawianie bariery lipidowej. Do higieny skóry zaleca się wtedy stosowanie hipoalergicznych kosmetyków, i smarowanie nawilżającymi emolientami. Wsparciem w pielęgnacji zmian skórnych jest Octenisept, ponieważ nie zawiera alkoholu, substancji barwiących czy zapachowych. Chroni on zmiany atopowego zapalenia skóry przed zakażeniem mikroorganizmami, które mogą powodować powstanie szpecących blizn i zmniejsza swędzenie.
Dzieci nie są w stanie kontrolować drapania swędzących miejsc, dlatego postępowanie może być podobne do pomocy malcowi choremu na ospę: obcięcie paznokci, stosowanie bawełnianych rękawiczek. Mali alergicy powinni nosić ubrania z naturalnych włókien, bardzo dobrze wypłukanych ze środków piorących. Warto rozważyć zmianę diety – wykluczenie pomidorów, czosnku, potraw smażonych i pikantnych.
Niezależnie od przyczyny świądu, warto zadbać o odpowiednią pielęgnację i działanie antyseptyczne uszkodzeń skóry. Nawet gdy przyczyna wysypki jest poważna, można dzięki temu uniknąć blizn i zmniejszyć swędzenie.