Niewidoczny problem – roztocza
Alergia na roztocza staje się coraz bardziej powszechnym zjawiskiem. Warto jednak wiedzieć, że poza roztoczami pojawiającymi się w domach lub mieszkaniach, na świecie istnieje wiele więcej różnego rodzaju gatunków roztoczy. Skąd się biorą roztocza i jak dostają się do ludzkich mieszkań? Jak pozbyć się uciążliwego problemu roztoczy?
Czym są roztocza?
Nazwa roztocza jest pojęciem szerokim i swoim zakresem może obejmować różnorodne organizmy, które należą do rodziny stawonogów. Stanowią podklasę pajęczaków, w swoim wyglądzie przypominają owady i są blisko spokrewnione w kleszczami. Niektóre z roztoczy pasożytują na zwierzętach oraz na roślinach, niektóre z nich mogą swobodnie bytować w wodzie oraz na ziemi. Wyróżnia się blisko 45 tysięcy gatunków roztoczy, z czego sporą część stanowią roztocza kurzu domowego. Z uwagi na ich niewielkie rozmiary, w większości przypadków trudno je zidentyfikować.
Roztocza które bytują w pobliżu człowieka pojawiają się najczęściej w łóżkach, materacach, pościeli oraz w dywanach. Mogą bytować także w grubych zasłonach, tapicerkach mebli czy dziecięcych, pluszowych zabawkach. Osobniki te najszybciej rozwijają się w temperaturze pomiędzy 20 a 25 stopni Celsjusza, gdzie wilgotność powietrza oscyluje w granicach od 60 do 80 procent. Bytowanie roztoczy w większości przypadków jest niegroźne dla człowieka, jednak w niektórych przypadkach może powodować alergie. Ich ugryzienia najczęściej są nieszkodliwe, jednak czasami ukąszenia mogą powodować takie dolegliwości jak swędzenie, ból czy obrzęk.
Kiedy pojawiają się roztocza? Najlepsze warunki do rozwoju roztoczy
Pojawienie się roztoczy w mieszkaniach, domach lub na podwórku będzie uzależnione od ich gatunku. Roztocza mogą przyczepiać się do swoich żywicieli i w ten sposób są przenoszone do ludzkich domostw. Inne gatunki są przyciągane przez dobrze nawożone trawniki lub niektóre gatunki roślin i krzewów.
Do idealnych warunków sprzyjających pojawieniu się roztoczy kurzu w domu lub mieszkaniu sprzyja dość wysoka temperatura powietrza (przekraczająca 20 stopni Celsjusza) oraz jej wilgotność na poziomie 60-80%. Tym samym można byłoby przypuszczać, że prawdopodobieństwo wystąpienia i aktywności roztoczy przypada na okres letni. Nic bardziej mylnego, bowiem zimą, powietrze zmniejszające swoją wilgotność, przyczynia się jednocześnie do unoszenia się roztoczy w powietrzu, które niejednokrotnie zwiększa objawy uczuleniowe.
Roztocza najczęściej wybierają miejsca w których znajdują się resztki ludzkiego oraz zwierzęcego naskórka czyli materace, pościele, koce, tapicerki czy dywany.
Jak sprawdzić czy w domu są roztocza?
Z uwagi na to, że roztocza niewidoczne są gołym okiem, ciężko o bezpośrednie stwierdzenie ich obecności. Z tego też powodu o obecności roztoczy może świadczyć szereg innych elementów, a w szczególności objawy chorobowe występujące bezpośrednio po przebudzeniu. Zalicza się do nich uczucie zatkanego nosa oraz pojawianie się spływającej wydzieliny po tylnej ścianie gardła, chrypka, wodnisty katar a także częste kichanie.
Pojawianie się ww. objawów połączone ze stosunkowo rzadką wymianą materacy, kołder oraz poduszek może w większości przypadków świadczyć o obecności roztoczy w danym pomieszczeniu lub w całym mieszkaniu.
Czy roztocza gryzą?
W przypadku roztoczy bytujących w ludzkich domostwach, większość osobników nie gryzie. Pomimo tego, ich obecność może powodować różnego rodzaju reakcje alergiczne oraz reakcje skórne do których zalicza się:
– pojawienie się grudek na skórze,
– wysypkę,
– wypryski atopowe, które najczęściej pojawiają się u osób uczulonych na roztocza.
Wyjątkiem w przypadku roztoczy bytujących w ludzkich pomieszczeniach, który może powodować ugryzienia są roztocza świerzbu. Mogą one składać jaja na ludzkiej skórze oraz pożywić się z niej. Ugryzienie oraz sama obecność roztoczy będzie powodowała swędzącą wysypkę oraz spory problem natury estetycznej. Dlatego też, w ich przypadku kluczowym jest poddanie się odpowiedniemu leczeniu.
Część gatunków roztoczy żyjących np. na polach uprawnych określana jest mianem roztoczy drapieżnych. Niektóre z nich gryzą w okresie rozwoju larwalnego a pogryzienie przez nich skutkuje pojawieniem się swędzącej, czerwonej plamki.
Alergia na roztocza – co należy wiedzieć?
Do powstawania objawów alergicznych najważniejszym czynnikiem są odchody pajęczaków. Samo uczulenie pojawia się najczęściej w dzieciństwie. W przypadku rozwoju alergii u dzieci, błony śluzowe oczu, nosa czy tchawicy staną się szczególnie nadwrażliwe, skutkiem czego (w przypadku nie zlikwidowania alergenu) może pojawić się nawet astma. Z tego też powodu warto wiedzieć jakie objawy świadczą o reakcji alergicznej na roztocza, a do najczęściej występujących objawów świadczących o alergii zaliczyć należy:
– pieczenie spojówek oczu,
– pojawienie się nieżytu nosa,
– kichanie,
– spływanie wydzieliny z nosa po gardle,
– lejący katar,
– kaszel.
W przypadku zetknięcia alergenu z ludzką skórą mogą pojawiać się wypryski atopowe, swędząca wysypka czy zapalenie skóry. Alergicy bardzo często uskarżają się także na zaburzenia snu, większe niż zazwyczaj zmęczenie czy uporczywe bóle głowy.
Alergicy w szczególności powinni zadbać o częste wietrzenie pomieszczeń, także zimą i jesienią, gdzie uczulenie na roztocza staje się szczególnie dotkliwą przypadłością.
Alergia na roztocza – kluczowa jest odpowiednia diagnoza
W przypadku pojawienia się jakichkolwiek objawów alergicznych (szczególnie u dzieci) na roztocza, warto udać się jak najszybciej do specjalisty. Warto uzbroić się w cierpliwość, bowiem nie zawsze diagnozę można postawić tylko i wyłącznie na podstawie historii choroby. W większości przypadków przeprowadza się testy alergiczne, skórne lub badania krwi.
Co ważne, specjalistyczne testy alergiczne nie pokazują ewentualnych predyspozycji na chorobę oraz nie są narzędziem do przewidywania przyszłego ryzyka. Wskazują jedynie czy alergia na dany czynnik już się rozwinęła.
Postępowanie w przypadku alergii na roztocza
Kluczowym i najważniejszym działaniem podczas zdiagnozowania alergii na roztocza jest ograniczenie do minimum kontaktu uczulonego z nimi. Co ważne, całkowite ograniczenie kontaktu z większością roztoczy bytującą w ludzkich domach jest z reguły niemożliwe. Leczenie alergii na roztocza może przybierać także formę przyjmowania leków których zadaniem jest łagodzenie choroby oraz jej dolegliwości. W przypadku szczególnie dokuczliwych i uciążliwych objawów alergii, można zdecydować się na zastosowanie immunoterapii alergenowej polegającej na tzw. odczulaniu. Co ważne, skuteczność immunoterapii oscyluje w granicach do 80% i może wyciszyć dolegliwości alergiczne nawet na okres od 5 do 10 lat.Każdorazowo o leczeniu decydować powinien lekarz specjalista.
Do skuteczniejszych sposobów na pozbycie oraz ograniczenie ilości roztoczy w domu zaliczyć należy:
– utrzymywanie niskiej wilgotności powietrza we wnętrzach zimą oraz jesienią (jest to możliwe poprzez zastosowanie odpowiedniej wentylacji),
– podejmowanie czynności mających na celu zmniejszenie ilości kurzu (pozbycie się wykładzin i dywanów, używanie odkurzaczy z filtrem Hepa, unikanie tapicerowanych mebli),
– korzystanie w łóżku ze specjalnego pokrycia chroniącego przed roztoczami, którego zadaniem jest przepuszczanie wilgotności pochodzącej z ciała przy jednoczesnym zatrzymywaniu roztoczy na zewnątrz.
W celu ograniczenia liczby roztoczy warto stosować także bardzo niską lub bardzo wysoką temperaturę. W tym celu zimą warto wietrzyć pościel na zewnątrz przez co najmniej osiem godzin oraz prać ją w temperaturach wyższych niż 60 stopni Celsjusza.
Skuteczne sposoby na pozbycie się roztoczy
Warto zauważyć, że największą ilość roztoczy w ludzkich mieszkaniach i domach można spotkać w sypialniach. To właśnie w tych pomieszczeniach istnieją idealne warunki do ich rozwoju, czyli wysoka wilgotność powietrza, stosunkowo wysoka temperatura a także łuszczący się naskórek podczas snu. Wszystko to sprawia, że mikroorganizmy mają idealne warunki na rozwój w pościeli oraz materacach na których się sypia.
Z tego też powodu, jak wspomniano wyżej warto regularnie wietrzyć pościel oraz prać je w wysokich temperaturach. Dotyczy to nie tylko pościeli ale także wszelkich nakryć, kołder oraz poduszek. Warto też co jakiś czas wystawić materac na mróz lub zdezynfekować go parownicą. Na rynku dostępne są także specjalne produkty do użytku domowego (neutralizatory alergenów kurzu domowego), które skutecznie eliminują roztocza. Powinny być stosowane w miejscach w których roztocza są najbardziej aktywne.
Ograniczenie pojawiania się roztoczy powinny zminimalizować także:
– częste wietrzenie pomieszczeń,
– stosowanie filtrów powietrza,
– wycieranie kurzy wilgotnymi ściereczkami,
– stosowanie filtrów HEPA także w odkurzaczach.
– stosowanie filtrów powietrza.
Jak zapobiegać powstawaniu i rozmnażaniu roztoczy?
Poza powyżej wymienionymi wskazówkami warto zrezygnować z kołder oraz poduszek ze sztucznym wypełnieniem. Zamiast nich dobrym rozwiązaniem jest zdecydowanie się na zakup tych wypełnionych bawełną oraz naturalnym pierzem. Dla alergików polecana jest także tzw. barierowa pościel, która została wyposażona w syntetyczną, dodatkową warstwę mającą na celu zapobieganie przedostawaniu się kurzu w jej wnętrze.
Należy pamiętać także o regularnym oraz dokładnym sprzątaniu, bez omijania jakichkolwiek zakamarków takich jak powierzchnie znajdujące się pod łóżkiem, za meblami a także na górnych częściach szaf. Regularne sprzątanie powinno stanowić cotygodniowy zwyczaj i stanowi jeden z najprostszych sposobów na walkę z uciążliwymi roztoczami.
Całkowite pozbycie się roztoczy z domu jest praktycznie niemożliwym. Ich obecność może w szczególności utrudniać prawidłowe funkcjonowanie osobom borykającym się z uczuleniami na roztocza oraz cierpiącym na astmę oskrzelową. Bolesne i swędzące wysypki, ukąszenia skóry i podrażnienia mogą utrzymywać się nawet przez okres dwóch tygodni. Z tego też tytułu ważne znaczenie ma regularne sprzątanie i wietrzenie pomieszczeń w których się przebywa, dbanie o odpowiednią higienę snu a także zachowywanie optymalnej temperatury i wilgotności w pomieszczeniach.